W Muzeum Architektury we Wrocławiu można obejrzeć szczególną wystawę fotografii. Przypomina wymazane z pamięci wydarzenia, zmuszając do refleksji. Temat nie jest nowy. II wojna światowa odcisnęła swe piętno na wielu krajach europejskich, w tym na naszym południowym sąsiedzie. Za pośrednictwem zdjęć wybitnego czeskiego fotografa, przedstawiciela nurtu subiektywnej fotografii, Josefa Sudka, przenosimy się do Pragi w 1945 r. i poznajemy skutki niedawno zakończonej wojny. Ruiny budynków, cokoły zdemontowanych pomników, instalacje przeciwlotnicze, opuszczoną powstańczą barykadę. Zdjęcia wykonane są po mistrzowsku z dużą dbałością o stronę estetyczną (co dodatkowo wzmacnia przekaz).
Praga w 1945 r.
W ostanim latach można było obejrzeć po raz kolejny zdjęcia wybitnych polskich fotografek, które po wojnie udokumentowały ogrom zniszczeń w Warszawie, Zofii Chomętowskiej i Marii Chrząszczowej. Poza morzem ruin, interesowało je także powolne odradzanie się życia w stolicy. Z podobnym tematem zmierzył się czechosłowacki fotograf, przedstawiciel subiektywnej fotografii, Josef Sudek. Wystawę jego zdjęć z Pragi Anno Domini 1945 można oglądać we Wrocławiu w Muzeum Architektury. Artysta wykonał je na zamówienie praskiego wydawcy Václava Poláčka, który chciał je wykorzystać do kalendarza na rok 1946 pt. ?Straty kulturalne Pragi 1939?1945? (egzemplarz tej rzadkiej publikacji można zobaczyć w jednej z witryn wystawy). Powstało ponad 400 zdjęć, w publikacji wykorzystano oczywiście tylko ich małą część. Pozostałe nie były dotąd prezentowane. Ta wystawa, która przed Wrocławiem pokazywana była w w Paryżu, Rzymie, Mediolanie, Düsseldorfie i samej Pradze, czyni to po raz pierwszy.
Subiektywny fotograf
Przez całe zawodowe życie Josef Sudek fotografował XIX-wiecznymi aparatami wielkoformatowymi. Urodził się pod koniec XIX wieku w Kolinie nad Łabą. Rozpoczął naukę introligatorstwa. Jednocześnie zainteresował się fotografią. W czasie pierwszej wojny został powołany do austro-węgierskiego wojska, w walkach stracił prawą rękę. Po 1918 r. postanowił poświęcić się fotografii. Skończył Państwową Szkołę Graficzną w Pradze. Z powodzeniem łączył zainteresowania książką i fotografią. Wykonywał także portrety, pracował dla magazynów ilustrowanych. Swoją karierę zawodową zorientował na gatunki związane z nowoczesnym drukiem, przede wszystkim o reklamę. Szukał własnego stylu w fotografii.
Na wystawie w MA udostępniono także wybór albumów z pracami Sudka. Odnajdujemy w nich jego ulubione tematy, jak fotografia przedmiotów, portrety czy architektura. Dużo miejsca w jego twórczości zajmuje przyroda.
Tematy wystawy
Tematem swych fotografii Sudek uczynił również dwa wydarzenia w dziejach stolicy, które odbiły na jej obliczu wojenne piętno. Pierwsze dotyczyły omyłkowego nalotu amerykańskiego lotnictwa na Pragę 14 lutego 1945 r. i zniszczeń głównie w południowych dzielnicach centrum miasta. Fotograf poświęcił uwagę przede wszystkim ruinie klasztoru Emaus. Na jednej z fotografii przebijające się przez wypalone okna promienie słońca tworzą poetycki obraz. Drugie wydarzenie było związane z ostatnim akordem wojny, powstaniem praskim w dniach od 5 do 9 maja 1945 roku. W wyniku walk uszkodzono ratusz Starego Miasta. Na ulicach widoczne były barykady, cysterny przeciwpożarowe. Fotograf starał się również uchwycić oznaki powrotu zwykłego życia do zniszczonych części miasta. Wśród zdjęć pokazujących barbarzyństwo wojny i okupacji duże wrażenie robią zdjęcia ze składowiska skonfiskowanego metalu na terenie portu rzecznego na Wełtawie. Można zobaczyć tu przede wszystkim rzeźby praskich pomników i dzwony kościelne. W całości tworzą one nierzeczywisty o obraz, stanowią przypadkowe kompozycje o surrealistycznej wymowie.
Josef Sudek: Topografia ruin. Praga 1945
Organizatorzy: Muzeum Architektury we Wrocławiu, Instytut Historii Sztuki Czeskiej Akademii Nauk, Czeskie Centrum w Warszawie
Kuratorzy wystawy: Mariana Kubištová, Vojtěch Lahoda, Katarína Mašterová
CZAS TRWANIA WYSTAWY: 14 marca 2019 ? 5 maja 2019