W trakcie krótkiego pobytu w Hajfie mieszkałem w hotelu, który przed wielu laty należał do osadników z Niemiec. Ich domy stoją w dobrym stanie do dzisiaj, wykonane solidnie z kamienia dają przyjemny chłód. Przed wejściem do hotelu umieszczono cytaty z Biblii. Wprawdzie nie ma już dzisiaj niemieckiej kolonii, jednak zachował się dobrze jej cmentarz (od drugiej połowy XIX wieku do połowy XX wieku). Jest to dzisiaj ciekawy przykład architektury sepulkarnej. W centrum ? a jakże ? umieszczono pomnik wywodzących się z tej grupy zołnierzy poległych w koloniach Niemiec podczas I wojny światowej.
Kolonia Templariuszy
Niemieckie kolonie (German Colony) w Hajfie i innych miastach przyszłego Izrala zalożyli przedstawiciele jednej ze wspólnot religijnych, templariusze (nie mylić z zakonem o tej samej nazwie), która powstała w Królestwie Wirtenbergii ok. 1850 roku. Swe początki wzięli templariusze z pietystycznego Kościoła protestanckiego w Wirtenbergii. Powstanie wspólnoty wiązało się bezpośrednio z sytuacją w Niemczech i Europie w drugiej połowie XIX wieku. Był to okres przełomu, jednocześnie ?przebudzenia narodowego” oraz ekspansji państw europejskich w świecie, by zdobyć nowe rynki zbytu i surowce. Szczególne zainteresowanie kierowano na Turcję, która nadal posiadała spore obszary europejskie. I panowała nad rozległymi przestrzeniami na Bliskim Wschodzie.
Wojna krymska (1853-1856) wydawała się dogodnym momentem, by zabiegać w Turcji o zabezpieczenie miejsc związanych z chrześcijanami i samych chrześcijan w Palestynie. W następnych latach Rosja i Francja stały się ?państwami opiekuńczymi? chrześcijan. W tym czasie powstało wiele stowarzyszeń religijnych, które zaczęły wykupywać grunty w Ziemi Świętej.
W 1868 roku do Hajfy przybyli pierwsi niemieccy osadnicy z Wirtenbergii (z biegiem czasu dołączyły do nich 3000 osób z Niemiec i z Szwajcarii, Rosji i USA). Pięć lat wcześniej wystąpili z Kościoła protestanckiego i utworzyli własną wspólnotę ?Deutsche Tempel? (Niemiecka Światynia). Za główny cel postawiono sobie emigrację do Palestyny i tam oczekiwanie na koniec świata. Organizatorzy ruchu, Christoph Hoffmann i Georg David Hardegg udali się z rodzinami w 1868 roku w podróż do Palestyny. Pod koniec października 1868 roku do Haify. Miasto nie odgrywało wówczas większej roli, liczyło tylko ok. 4000 mieszkańców. W wyborze miejsca osiedlenia pomogli niemiecki konsul oraz i jeden z misjonarzy. Rok poźniej Hoffmann i Hardeg oficjalnie utworzyli Świątynię w Haifie jako miejsce przyjęcia pozostałych osadników.
Budowa i rozbudowa Niemieckiej Kolonii
W 1869 roku udało się niemieckim osadnikom zakupić ziemię poza murami miasta. Rozpocząto budowę osiedla. Wzdłuż ulicy po obu stronach miano zbudować pięć domów. By mieszkańcy mogli się schronić latem w cieniu, zaczęto sadzić drzewa. Kolonia szybko się rozrastała. W 1870 roku stało już 14 domów, a w kolonii mieszkało 120 osadników. Początkowo zajmowano się uprawą roli i winorośli. Szybko jednak postanowiono rozbudować infrastrukturę. Nawiązano kontakt z Nazaretem i zorganizowano transport dla pielgrzymów. Zbudowano nowoczesny hotel (Karmelhotel). Największym osiągnięciem nowych osadników była budowa mola jako przedłużenia ulicy w 1872 roku. W tym czasie jedynym portem w Palestynie była Jaffa. W 1873 roku niemiecka kolonia liczyła już 38 domów z ok. 250 osadnikami.
Po I i II wojnie światowej
W grudniu 1925 roku żylo w Palestynie 1324 Templariuszy, z tego 393 w Hajfie i okolicach. Posiadali budynki mieszkalne, ziemię rolną, winnice, lasy, ogrody oraz ziemię pod zabudowę. Przejęcie władzy przez nazistów w Niemczech powitali, jak to było w przypadku innych zagranicznych terytoriów z ludnością niemiecką, z dużym entuzjazmem. We wszystkich miejscowościach w Palestynie utworzono miejscowe oddziały NSDAP. Nie akceptowano jednak ? poza nielicznymi wyjątkami ? antysemickiej retoryki wodza III Rzeszy. W 1938 r. do NSDAP należało 17% Templariuszy. W czasie II wojny światowej władze brytyjskie internowały mężczyzn zdolnych do służby wojskowej w obozie koło Akki, których potem deportowano do Australii. W zamian za zezwolenie na wyjazd części Templariuszy do Rzeszy, w latach 1941 i 1944 udało się uzyskać zgodę na opuszczenie Nimiec przez 550 Żydów z rodzinami oraz zwolnienie 281 Żydów holenderskich z Bergen-Belsen i 50 Żydów z obozu Vittel.
Po II wojnie światowej deportowani do Australii Templariusze skorzystali z możliwości pozostania i nie wrócili już do Palestyny. Po utworzeniu państwa Izrael wszyscy pozostali Templariusze musieli opuścić ten kraj. 13 kwietnia 1950 roku skończyła się historia tego osadnictwa w Palestynie / Izarelu.
Niemi świadkowie
Obecnie w byłej niemieckiej kolonii w Hajfie można zwiedzić muzeum, udać się śladami byłych niemieckich osadników. Pomaga w tym ścieżka edukacyjna, którą stworzono kilka lat temu. Domy dawno zostały zasiedlone przez nowych właścicieli, część z nich jest w bardzo dobrym stanie, inne popadają w ruinę. Przed domami można spotkać tablice informacyjne o dawnych mieszkańcach.
W sąsiedztwie kolonii zachował się bardzo dobrze niemiecki cmentarz.
Zdjęcią zrobiłem w czasie krótkiego pobytu w Haifie w lipcu b.r. z pomocą dwóch obiektywów 28mm i 50mm.